Flevolandse ondernemers werken aan een betere waterkwaliteit
23-07-2025
Een vierjarig onderzoek naar oppervlakkige afspoeling in Flevoland heeft waardevolle inzichten opgeleverd: zowel in de omvang van deze emissieroute, als in maatregelen om deze emissie te verminderen. Delphy Improvement Centre, CLM Onderzoek en Advies en Delphy, hebben samen met Flevolandse ondernemers verschillende maatregelen onderzocht om afspoeling te verminderen en de waterkwaliteit te verbeteren. Naast onderzoek stonden de praktijkervaringen van telers centraal. Het onderzoek is mogelijk gemaakt door een subsidie van provincie Flevoland en mede gefinancierd vanuit het Stimuleringsbudget emissiebeperking open teelten en veehouderij.
Belangrijkste onderzoeksconclusies
De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn:
- De hoeveelheid afspoeling is sterk afhankelijk van de grondsoort. Dit ligt met name aan de granulaire samenstelling: een laag gehalte lutum, in combinatie met een hoog gehalte silt, geeft potentieel de hoogste afspoelingsrisico’s. Van percelen met lichte zavel spoelden in Flevoland duizenden liters water per hectare af. Van percelen met zware zavel spoelden bij een vergelijkbare bui tientallen liters water per hectare af. Daarnaast is bodemmanagement van belang.
- De werkzame stoffen van de gewasbeschermingsmiddelen die gebruikt zijn op het proefperceel, spoelden allemaal deels af. De verstreken tijd sinds de laatste bespuiting heeft zeker invloed op de concentratie, maar is niet allesbepalend. Ook het bindend vermogen van een werkzame stof aan bodemdeeltjes heeft invloed.
- Het afspoelende water is geanalyseerd op nitraat en fosfaat. Fosfaat is nauwelijks aangetroffen. Nitraat is wel aangetroffen, maar niet in normoverschrijdende concentraties.
- De putjesrol kan afspoeling in een droog jaar met 75% verminderen. Bij toepassing ervan in een nat voorjaar, kan de putjesrol juist voor meer afspoeling zorgen. De toepassing ervan vergt vakmanschap van de ondernemer. De putjesrol is goed toe te passen in de praktijk, met name in combinatie met een andere werkgang. Ondernemers ondervinden geen hinder van de putjes.
- Toepassing van een woeltand heeft nauwelijks effect op afspoeling, maar kan wel de bodemkwaliteit verbeteren, afhankelijk van het herstellend vermogen van de bodem.
- In het onderzoek is praktijkervaring opgedaan met verschillende soorten infiltratiegreppels. Infiltratiegreppels vangen afspoelend water op aan de rand van het perceel, zodat het water hier kan infiltreren. Op percelen waar de afspoeling beperkt is, is dit een goede maatregel om afspoeling te voorkomen. De maatregel kan gecombineerd worden met een bufferstrook om voor extra waterbuffering te zorgen.
- Nieuwe inzichten
"Het 
onderzoek heeft ons veel geleerd over processen die een rol spelen bij afspoeling. Op lichte zavelgronden treedt afspoeling sneller op dan gedacht, al binnen 15 tot 30 minuten na de start van een bui, terwijl de bodem nog niet verzadigd was. Samenhang tussen de intensiteit van neerslag en de hoeveelheid afspoeling lijkt voordehandliggend. Toch bleek dit verband in ons onderzoek niet aantoonbaar." - Yvonne Gooijer - CLM-adviseur
Gewasopbrengst blijft gelijk
In een deelonderzoek heeft Delphy bekeken of inzet van de woeltand en putjesrol effect hebben op de gewasopbrengst. Dat was niet het geval. Ondernemers kunnen deze maatregelen dus prima inzetten in hun gewassen.
Praktische handvatten en vervolgonderzoek
Het onderzoek heeft geleid tot praktische handvatten voor ondernemers. Bijvoorbeeld om een op afschot gekilverd perceel vlakker te leggen. En om de watergift tijdens een beregeningsbeurt te verlagen en/of afvoerbuizen en -greppels af te sluiten. Op basis van de resultaten zijn drie onderzochte maatregelen verder uitgewerkt in factsheets:
