De helden van de bodem

Het bodemleven is vaak nog een zwarte doos. Die doos moeten we open maken en ervan leren, want het bodemleven bepaalt hoe gezond de plant is. Dat stelt Prof. dr. Liesje Mommer van Wageningen University & Research tijdens de aftrap van de Kennisdag Bodem & Water 2020. En net als in een spannende film zitten er in de bodem ‘bad guys’ die je liever niet ziet. Maar gelukkig ook voldoende ‘good guys’ die de slechteriken aanpakken: de helden van de bodem!

Kuilen graven doen we in Flevoland al veel. En die ondergrondse blik is nodig volgens Liesje Mommer. Zij experimenteert volop met verschillende vormen van mengteelt en onderzoekt de effecten daarvan op het bodemleven. Dat doet ze bijvoorbeeld door tijdens een experiment in Duitsland, op stukjes van 1 bij 1 meter. Zij deelde haar conclusies met de 220 bezoekers van de kennisdag. Bijvoorbeeld dat het telen van meer plantensoorten leidt tot meer biomassa. Niet alleen boven de grond, maar ook onder de grond. En niet allen in grasland, maar ook bij mengteelt. Dat is goed voor het bodemleven en dus voor de plant. Bovendien is de afwatering beter. Dat laatste ontdekte ze toen de rivier langs haar experiment overstroomde en ze vooral bang was dat ‘alles naar de Filistijnen’ was. Maar wat bleek: ‘De planten op de stukken met meer soorten overleefden beter.’

Strokenteelt

Telen op stukken van 1 bij 1 meter is goed voor onderzoek, maar niet erg praktisch. En sommige experimenten gaan nog verder: op stukken grond van 50 bij 50 centimeter of het zogenaamde ‘pixel cropping’. Wie tijdens de kennisdag wilde weten hoe het in de huidige boerenpraktijk wél kan werken kon terecht bij een workshop over strokenteelt. Strokenteelt betekent dat we geen grote vlaktes met uien of aardappels meer zien, maar kleurrijke stroken waar de peen bijvoorbeeld tussen de kolen en de bloemen groeit. Onderzoeker Dirk van Apeldoorn van Farming Systems Ecology Group vertelde daar samen met ervaringsdeskundige Theo Heyboer van ERFbv, alles over.

Oplossing voor afname biodiversiteit

Volgens Dirk van Apeldoorn is strokenteelt een oplossing voor de afname van biodiversiteit. ‘De huidige landbouw is niet volhoudbaar, het natuurlijke systeem kraakt,’ zegt hij. Theo Heyboer ziet in de praktijk dat strokenteelt werkt. ‘De biodoversiteit neemt toe. We zien meer beestjes: zowel “good” als “bad”. Hoe smaller de stroken zijn, hoe meer impact het heeft.’ Op vragen over de werkbaarheid geeft hij aan: ‘Het is slim puzzelen en van te voren goed nadenken over zaaien, bewerken en oogsten.’ Ondernemers die zelf aan de slag willen met strokenteelt kunnen een cursus volgen bij de Bioacademy.

Bodemmanagement

Ook zonder over te gaan op een ander systeem kan je meer grip krijgen op je bodem. Bijvoorbeeld door gewaskeuze of het zaaien van groenbemesters. Gerard Korthals en Coen Ter Bergh namen bezoekers hierin mee tijdens de workshop ‘Bodemleven is cruciaal’. Zij vertelden over de functie van het bodemleven, over een verstoord milieu en hoe het milieu bevorderd kan worden. Namelijk door aan de slag te gaan met voeding (bijvoorbeeld gewasresten), zuurstof (2/3 voor omzetting organische stof, 1/3 voor wortelgroei) en water (ontwatering en vocht leverend vermogen). En zo blijkt dat niet alleen het bodemleven de helden van de bodem zijn, maar óók de ondernemers.

Project: Zicht op de bodemstructuur