Precisielandbouw; beter voor onze bodem

Landbouwkundig adviseur en één van de grondleggers van project Zicht op de Bodemstructuur Coen ter Berg houdt zich al ruim 40 jaar bezig met de bodem. Zijn passie begon op de middelbare landbouwschool en groeide tijdens zijn werk als bedrijfsleider bij een landbouwbedrijf waar bodemvraagstukken orde van de dag waren. “Als jongen van begin 20, wilde ik simpelweg meer weten. Dit verlangen werd niet vervuld door de destijds bestaande boeken, dus ging ik zelf op onderzoek uit”, vertelt Coen. Deze autodidacte scholing heeft uiteindelijk geresulteerd in de oprichting van een eigen landbouwadviesbureau waar Coen agrariërs adviseert over bodembeheer. “Door meer te doen met data, kunnen we onze bodems beter leren kennen en optimaal benutten”, aldus Coen.

Al vanaf de jaren 80 verdiepen we ons in hoe we zo nauwkeurig en efficiënt mogelijk gebruik kunnen maken van geautomatiseerde landbouw. Ook wel ‘precisielandbouw’ genoemd. “Bij precisielandbouw houdt de agrariër rekening met specifieke plaatsbepaling. Waar op het land moet je meer of minder (kunst)mest toedienen? Welke delen hebben baat bij extra of juist weer minder gewasbeschermingsmiddelen? En op welke exacte locaties kun je de beste pootafstand van de aardappelen aanhouden?”, vertelt Coen. “Dit en meer kun je bepalen met behulp van GPS, sensoren, satellieten en drones. En vergeet ook de computers op landbouwmachines en -voertuigen niet. Op die manier kun je meer inzicht krijgen in de gewasontwikkeling per vierkante meter. Het verschil in gewasontwikkeling op een perceel kan aanleiding zijn om eens beter naar je bodemgesteldheid te gaan kijken.”

“Precisielandbouw vermindert rijschade op het land, ideaal voor zowel de veehouderij als de akkerbouw”

- Coen ter Berg

Rijpadensysteem

In Flevoland wordt al veel met precisielandbouw gewerkt en ook landelijk is een grote toename zichtbaar. Vooral het zogenoemde ‘rijpadensysteem’ is populair. “Het rijpadensysteem is erop gericht om een zo klein mogelijk oppervlakte van een perceel te berijden”, licht Coen toe. “Door gebruik te maken van vaste rijpaden blijven de tussenliggende teeltbedden onbereden. Op die manier belast je de bodemstructuur zo min mogelijk, wat weer zorgt voor een optimale conditie van de bodem en daarmee de gewasontwikkeling en -gezondheid.” Rijden volgens het rijpadensysteem zorgt ook voor meer mineralisatie, minder emissie van klimaatgas, betere waterhuishouding en een sneller bewerkbare bodem.

“Het is aan elke agrariër zelf om te bepalen of precisielandbouw interessant voor het bedrijf kan zijn”, vertelt Coen. “Biologische akkerbouwbedrijven zou ik het daarentegen wel echt aanraden; zij rijden doorgaans vaker in hun gewassen en hoe preciezer er gereden wordt, hoe beter het is voor de bodem en het gewas.”

“Precisielandbouw biedt de boeren gemak”

- Coen ter Berg

“De wereld kijkt vooruit en ook dáár moet je als agrariër op inspelen”, vertelt Coen. “De techneuten onder ons doen er alles aan om de volledige oogst ‘ooit’ in de handen van robots te leggen. Denk aan satellieten die de machines aansturen, zonder dat er mensen op het land nodig zijn. Dit is mogelijk als we de technologieën rondom precisielandbouw verder ontwikkelen. Zie het als een technische vooruitgang waardoor agrariërs efficiënter en met minder ‘moeite’ kunnen werken. Om te zorgen voor een gezonde bodem en gezond voedsel, is echter meer nodig dan deze technologische ontwikkelingen. Gedegen kennis en inzicht in wat er in de bodem afspeelt en hoe gewassen optimaal kunnen groeien, blijft de basis waarop we landbouw bedrijven.”

Zicht op de Bodemstructuur

“Op sommige plekken binnen een perceel groeien gewassen beter dan op andere plekken. Dit zie je bijvoorbeeld aan het bladoppervlakte; die kan per plek verschillen in formaat. Binnen het project Zicht op de Bodemstructuur spelen we in op de verschillen die de kaarten laten zien. Waar staan gewassen goed en waar staan ze minder goed?”, vertelt Coen. “Je kunt er als agrariër voor kiezen om op de ‘minder goede plekken’ meteen extra kunstmest toe te voegen, maar dat is niet de meest efficiënte wijze. Binnen het project onderzoeken we het ‘waarom’ achter het probleem en de bodemgesteldheid is hierbij vrijwel altijd een cruciaal punt.” Om dit goed te kunnen beoordelen, heeft het project samen met Flevolandse boeren een uniek instrument ontwikkeld: de Bodemconditiescore. “Aan de hand van verschillende foto’s van bodemstructuur en bodemleven activiteit beoordelen we de conditie van de bodem. Op basis daarvan trekken we conclusies en nemen we gepaste maatregelen. Dit alles met het doel de bodemconditie te verbeteren”, aldus Coen.

Meedoen?
Wilt u meer inzicht in uw eigen bodem? Schrijf u dan, samen met uw buur(t)man, in voor het project Zicht op de Bodemstructuur. Ieder jaar starten nieuwe groepen voor fase A en B.. Voor deelname aan het project kunt u contact opnemen met Albert Jan Olijve van het Flevolands Agrarisch Collectief (FAC), via projecten@flevolandsagrarischcollectief.nl of 06-51899579. 

Project Zicht op de Bodemstructuur