Praktijkonderzoek naar maatregelen tegen oppervlakkige afspoeling

21-12-2022

Op verzoek van Provincie Flevoland voeren CLM Onderzoek en Advies en Delphy in 2022 op vier locaties afspoelingsproeven uit. Het gaat om proeven in ruggenteelten (aardappel en peen) op lichte en zware zavel in de Noordoostpolder en Flevopolder. Gedurende het teeltseizoen is gemeten aan de hoeveelheid afstromend water, het gehalte gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten daarin, de bodemkwaliteit en gewasopbrengsten. Daarnaast is de praktische toepasbaarheid vastgelegd. De proefopzet en eerste resultaten zijn gedeeld tijdens een veldbijeenkomst begin oktober in Espel met ondernemers, lokale LTO afdelingen, provincie, waterschap en het Actieplan Bodem & Water Flevoland.

Aanleiding

Om de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en het zevende Actieprogramma Nitraatrichtlijn (7e AP) en de ambities van de Toekomstvisie gewasbescherming 2030 te kunnen halen, is het noodzakelijk om alle emissieroutes vanaf perceel en erf in beeld te hebben en te kwantificeren. Zodat ondernemers de juiste maatregelen kunnen treffen om deze emissies te minimaliseren. Voor afspoeling vanaf percelen zijn nog onvoldoende kwantitatieve gegevens bekend om de vrachten en de bijdrage aan normoverschrijdingen te kwantificeren. Daarom hebben provincie Flevoland en waterschap Zuiderzeeland in 2021 opdracht gegeven voor praktijkproeven afspoeling, waarbij zowel de effectiviteit van maatregelen als de praktische toepasbaarheid wordt onderzocht. In 2022 zijn er nogmaals proeven uitgevoerd, waarbij de maatregelen en methodiek zijn verbeterd.

Opzet proeven

In het onderzoek worden verschillend maatregelen op praktijkschaal getest. De inzet van een woeltand, het aanbrengen van reliëf met behulp van een zogenaamde “wafelrol”, het verruwen van de rug met de Row Fix en haver tussenzaai. Deze maatregelen liggen over de gehele lengte van het perceel, 4 ruggen breed. Elke maatregel heeft 6 herhalingen. Ook is er één maatregel op perceelschaal getest, dit is een verdiepte infiltratiegreppel gevuld met bomenzand. Van elke maatregel wordt continue de oppervlakkige afspoeling gemeten en vergeleken met een controle. Debietmeters geven het aantal afspoelende liters online door. Daarnaast is de dynamiek van afspoeling onderzocht. Bij welke bui treedt afspoeling op en wanneer niet? Welke concentraties gewasbeschermingsmiddelen en nutriënten bevat dit afspoelende water? Verschilt de concentratie van de eerste afspoelende liters ten opzichte van water dat daarna afspoelt? Ook het effect van maatregelen op de gewasopbrengst wordt onderzocht.

Ervaringen van ondernemers

Naast effectiviteit wordt de praktische toepasbaarheid van maatregelen onderzocht. De bij het onderzoek betrokken ondernemers geven o.a. aan of ze hinder ervaren van de maatregelen, of deze eenvoudig of lastig toe te passen zijn en wat de kosten zijn. Ook denken zij mee over verbetering van maatregelen. Tijdens de bijeenkomst vertelde de ondernemer over zijn motivatie om mee te doen: “Ik doe aan deze proeven mee omdat ik in de toekomst graag de beschikking over een uitgebreid middelenpakket wil blijven houden. Ik hoop dat door afspoeling te verminderen, er minder middelen uit het pakket verdwijnen.”

Resultaten

Alle tijdens het teeltseizoen verzamelde gegevens worden momenteel geanalyseerd. Naar verwachting komen de definitieve resultaten in april 2023 beschikbaar.